با تــاریـخ

سیاه و سفید طراحی پوستر: عباس کیارستمی

سیاه و سفید کارگردان: سهراب شهید ثالث تهیه‌کننده: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان (۱۳۵۱). *فیلم کوتاه سیاه و سفید ماجرای دعوای دو کودک بر سر بازی با یک توپ را روایت می‌کند که تبدیل به جدالی بین پدران آن‌ها می‌شود. به گفته خود سهراب شهید ثالث: «سیاه و سفید فیلمی درباره مسائل تبعیض نژادی نیست. کاربرد رنگ‌های سیاه و سفید تنها به خاطر متمایز ساختن دو نیرو در انسان است. نیروی متجاوز و بازدارنده و نیروی خلاق و آفریننده».

چرا با جمهوری‌اسلامی مخالفم؟ مصطفی رحیمی ۲۵ دی ۱۳۵۷، روزنامه آیندگان.

«چرا با جمهوری‌اسلامی مخالفم؟» نامه تاریخی مصطفی رحیمی به روح‌الله خمینی است که ۲۵ دی ۱۳۵۷ در روزنامه آیندگان منتشر شد. این نامه سرگشاده، اولین نقد جدی افکار آیت‌الله خمینی در همان فضای غالب انقلابی‌ست که تقریباً همه جریان‌های سیاسی و گروهای اجتماعی هم‌سو با انقلاب و رهبر آن بودند. رحیمی در این نامه به آیت‌الله خمینی پیشنهاد کرد که به‌جای افزودن پس‌وند اسلامی به جمهوری، جمهوری مطلق اعلام کند و حاکمیت جمهور مردم را بپذیرد. او در ادامه هشدار داد که ایران در برهه‌ای تاریخی قرار گرفته و بسیار محتمل است که از یک دیکتاتوری سکولار رها شود و به دام یک استبداد دینی بیفتد. رحیمی معتقد بود که جمهوری‌اسلامی یک عبارت متناقض است و تأکید داشت که یک نظام جمهوری نباید هیچ قیدی بپذیرد. او پیش از پیروزی جمهوری‌اسلامی استدلال می‌کند که: «جمهوری اسلامی یعنی آنكه حاكمیت متعلق به روحانیون باشد. و این برخلاف حقوق مكتسبه ملت ایران است كه به بهای فداكاری‌ها و جان‌بازی‌های بسیار این امتیاز بزرگ را در انقلاب مشروطیت به دست آورد كه قوای مملكت ناشی از ملت است» و با اشاره به قانون اساسی مشروطیت می‌نویسد: «قانون اساسی ما با قبول اصل مترقی حاكمیت ملی به بحث ولایت شاه و ولایت فقیه پایان داده است.» رحیمی با اشاره به خطر نفی میراث مشروطیت و دستاوردهای آن نتیجه می‌گیرد که «جمهوری‌اسلامی با موازین دموكراسی منافات دارد. دموكراسی به معنای حكومت همه مردم، یک امر مطلق است و هرچه این اطلاق را مقید كند به اساس دموكراسی (جمهوری) گزند رسانده است.» *امروز ۱۲فروردین روز تائید جمهوری‌اسلامی و «آری»گفتن به آن است و تقریباً تمام استدلال‌ها و نقدهای مصطفی رحیمی به جمهوری‌اسلامی؛ شکل این نظام سیاسی، ماهیت و کارکردهای آن بعد از گذشت ۴۷سال درست از آب درآمد.

در غربت سهراب شهید ثالث (۱۳۵۴) *نسخه ترمیم‌شده. حسین (پرویز صیاد)، کارگر مهاجر ترک، در کارخانه پرس‌کاری در آلمان غربی کار می‌کند. او هر روز بعد از کار با مترو به محله کروتیزبرگ برلین می‌رود، که در آن‌جا با چند کارگر هموطنش در یک مجتمع مسکونی زندگی می‌کند. آن‌ها، که قادر نیستند با مردم و محیط اطراف‌شان ارتباط برقرار کنند، زندگی یکنواخت و اندوهباری دارند. روزی هم‌اتاق حسین، که از این وضع به تنگ آمده، چمدان خود را می‌بندد و آپارتمان محل سکونتش را به قصد بازگشت به وطن ترک می‌کند.‌ https://www.youtube.com/watch?v=0eaBmDd7QLU&pp=ygUf2K_YsSDYutix2KjYqiDYtNmH24zYryDYq9in2YTYqw%3D%3D

ندامتگاه (زندان زنان) کارگردان: کامران شیردل *شیردل در مستند کوتاه ندامتگاه که آن را در سال ۱۳۴۴ ساخته، به وضعیت زنان و مشکلات آنان در زندان‌های ایران می‌پردازد.

جدال نقش با نقاش در آثار سیمین دانشور هوشنگ گلشیری *انتشارات نیلوفر، تهران، زمستان ۱۳۷۶. گلشیری در این کتاب به نقد و بررسی آثار سیمین دانشور از آتش خاموش تا سووشون می‌پردازد. بخش مهمی از کتاب مشخصاً درباره سووشون است و گلشیری تمام جنبه‌های آن را به دقت مورد نظر و بررسی قرار می‌دهد.

دنیا، خانه من است ۵۰ نامه از نیما یوشیج به کوشش سیروس طاهباز *کتاب زمان، تهران، ۱۳۵۰. ... من اگر عقل معاش ندارم در عوض عقلی علمی کاملا در من موجود است. به تمام اسرار اخلاق بشری، از هر صنف که باشد، آشنا هستم. امروز من مربی قوم و واضع قوانین تازه‌ام. محتاج به این نیستم که مرا نصیحت کنند.

تپه‌های مارلیک ساخته ابراهیم گلستان (۱۳۴۲) *نسخه ترمیم‌شده. تپه‌های مارلیک روایت شاعرانه‌ای‌ست درباره‌ کشفیات باستان‌شناسی در منطقه مارلیک، اما در کنار این پرداخت به کاوش و یافته‌های باستان‌شناسی، گلستان از زندگی، تاب‌آوری، هنر و آرزو برای فردایی بهتر می‌گوید. تمدن‌ها یکی پس از دیگری ویران می‌شوند و از بین می‌روند، ولی زندگی انسان ادامه دارد. تپه‌های مارلیک حرکت و تداوم را به تصویر می‌کشد و از مرزهای مرگ‌ومیر می‌گذرد و از زنده‌بودن و آفریدن می‌گوید؛ اینجاست که زندگی با هنر آمیخته می‌شود و به قول گلستان زندگی/ زنده‌بودن خودِ هنر راستین است. امسال پارسال هزاران هزار سال با باد بوی کهنگی کاج می‌رسد این گل انار می‎شود مرغی پرید ده مانند مور در ته لغزان طاس وقت افتاده است و خاک یک زن است با ساقه‎های خشک سنبله‎های درو شده در انتظار بذر در راه رود بار کنار سفید رود بر تپه‎های کاج زربی و زیتون ده‌های کوچکی است با کشتزارهای گندم و شالی با مردمی که مثل درخت‎اند و ریشه‎شان درون زمین رفته است امسال پارسال هزاران هزار سال اینجا برنج کاشته بودند یک مرد عاشق یک زن بود چندین هزار سال بسیار سیل که از دره‎ها گذشت بسیار خوشه گندم که دانه بست بسیار کنده که هر سال حلقه‎ای به تن خود تنید بسیار مرد مُرد بسیار زن زائید و میوه‎های خاک دوباره به خاک رفت و خاک یک زن در خواب رفته است با راز و ریشه و رؤیا یک نبض یک خیال یک لحظه دید در نرمی نمور سیاهی سرد خاک یک خواب زنده همسایه بود با آنکه خواب دید و مرده بود. تا انتهای تیره تاریخ خواب گل بهار مرغی کنار رود نشسته آن دسته‌های چیره چالاک آن دیده‎های زیبابین اندیشه‎های زیبا ساز روزی-کدام روز؟ ولی بودند با خورد و خواب و خستگی و خنده و خیال و زندگی بازیگر...

‏از مصاحبه با انور سادات تا مصاحبه با فلاحیان؛ لیلی دژم خبرنگار خبرگزاری پارس و پیام امروز است که سال‌هاست از خبرگزاری ایرنا بازخرید شده با اینحال اگر کار خبرنگار را نقد مداوم قدرت بدانیم او راوی آن سوی میز خبرنگار دولت است فارغ از آن که قدرت از آن کیست. https://open.acast.com/public/streams/62a449ff0808670016da866e/episodes/67dca1abfe6b19f2d21e80be.mp3 لینک کست‌باکس: https://castbox.fm/vd/785035536 لینک حمایت در ایران: hamibash.com/gazettecast‎ لینک حمایت از خارج کشور: patreon.com/gazettecast?ut…‎

ماندن کارگردان: مانی حقیقی تصویربردار: کاوه گلستان تدوین‌گر: بهمن کیارستمی توضیح مانی حقیقی درباره مستند «ماندن»: فیلم مستند «ماندن» اولین فیلمی است که ساختم. فیلم‌برداری آن چند روز بعد از پیروزی محمد خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری خرداد ۱۳۷۶ با همکاری کاوه گلستان انجام شد. نوارهای فیلم در کشوی میز کارم دست‌نخورده باقی ماندند تا چهار سال بعد که به پیشنهاد بهمن کیارستمی تدوین شدند. من در دوران موشک‌باران تهران، در روزهای پایانی جنگ، خارج از ایران بودم و این را فقدان بزرگی در تجربه‌ی زندگی‌ام می‌دانستم. فکر کردم با تعدادی نقاش برجسته‌ی ایرانی که تصمیم گرفته بودند آن مدت در تهران بمانند گفتگو‌ کنم تا شاید از خلال حرف‌های‌شان به درک بهتری از آن تجربه‌ی شدید و منحصر به فرد برسم. نتیجه‌اش شد این فیلم که بعد از حدود ۳۰ سال برای اولین بار در اختیار عموم‌ قرار می‌گیرد، به یاد پروانه اعتمادی.

مستند بهمن کیارستمی درباره پروانه اعتمادی از این‌جا ببینید.

خطاب به پروانه‌ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم رضا براهنی نشر مرکز، ۱۳۷۴.